Dammen sluizen en stuwen

Sluizencomplex IJmuiden

Nieuws

Het sluizencomplex IJmuiden bestaat uit een aantal schutsluizen en een spui- en gemaalcomplex. De sluizen zijn een belangrijke schakel in het vlot en veilig bevaren van de hoofdvaarroute, vanaf de Noordzee bij IJmuiden naar het IJ bij Amsterdam en verder richting het achterland.

Het complex speelt bovendien een belangrijke rol in de waterhuishouding. Zo zorgt het grootste gemaal van Europa voor droge voeten in een groot deel van West-Nederland. De sluizen zijn voorzien van vispassages om vismigratie mogelijk te maken tussen de Noordzee en het Markermeer.

Noordzeekanaal

Al sinds 1876 kunnen zeeschepen via IJmuiden de havens van Amsterdam bereiken. In datzelfde jaar was het Noordzeekanaal klaar en werd de Kleine Sluis en Zuidersluis in gebruik genomen.

Door de tijd heen breidde het sluizencomplex steeds verder uit. Als de grootste sluis niet meer voldeed, kwam er een nog grotere bij. Dit door de groei in omvang van de schepen en ontwikkeling van de scheepvaart. Zo bestaat het complex naast de Kleine Sluis en Zuidersluis inmiddels uit de Middensluis (1896) en de Noordersluis (1929).

Zeesluis IJmuiden

Op 26 januari 2022 is Zeesluis IJmuiden officieel geopend door Koning Willem-Alexander. De sluis is 70 m breed, 500 m lang en 18 m diep en is daarmee de grootste zeesluis ter wereld. Door de diepte van de sluis is het voor schepen mogelijk om getijdeonafhankelijk vanaf zee het Noordzeekanaal op te gaan en zo 24/7 vlot en veilig naar de Amsterdamse Havenregio te varen.

Dankzij Zeesluis IJmuiden blijven het Noordzeekanaalgebied, de havens van Amsterdam en de Europese achterlandverbindingen de komende honderd jaar goed bereikbaar.

Selectieve onttrekking: Zoutdam IJmuiden

Wanneer de nieuwe zeesluis in gebruik wordt genomen, stroomt er veel meer zoutwater het Noordzeekanaal in bij elke schutting. Zoutwater heeft schadelijke effecten op natuur, landbouw en koel- en/of proceswater.

Selectieve onttrekking moet de toename van verzilting tegengaan. Daarvoor bouwen we Zoutdam IJmuiden in het Binnenspuikanaal van het sluizencomplex. Door een opening onderin deze constructie stroomt het zoute water terug naar zee. Het zoete water wordt tegengehouden en blijft in het Noordzeekanaal.

Videobestand
mp4 | 79,56 MB
Audiobestand
mp3 | 4,59 MB
Bijschriften
vtt | 5,59 KB

(Beeldtitel: Bouw van Zoutdam IJmuiden. Plaatsen pijlers en wanden. Een animatie.) RUSTIGE MUZIEK VOICE-OVER: Door de komst van Zeesluis IJmuiden stroomt elke keer als een schip de sluis passeert, 10.000 ton zout het Noordzeekanaal in. Dat zoute water is schadelijk voor de natuur, de landbouw en de productie van drinkwater. Om verzilting tegen te gaan, bouwen we hier, in het Binnenspuikanaal een zoutdam. Deze zoutdam zorgt ervoor dat zoutwater via het spui- en gemaalcomplex terugstroomt naar zee. De zoutdam bestaat uit twee pijlers van 27 meter hoog en betonnen wanden van 17 meter hoog en ongeveer 25 meter breed met een opening onderin. Op het bouwterrein bouwen we deze verschillende onderdelen van de zoutdam voor. Daarna worden de onderdelen op de juiste plek gezet. Dat is een hele operatie. In het water op de plek waar de pijlers komen, maken we twee bouwkuipen door middel van combiwanden. Hier plaatsen we later de pijlers in. In de bouwkuipen komen per pijler acht stalen palen in de grond. Onder water branden we deze palen op de juiste hoogte af. Rondom de palen komt steenslag, een mengsel van gebroken steen. Als laatste plaatsen we vijzels op de palen. Nu de bouwkuipen klaar zijn, kunnen we de enorme pijlers van 27 meter hoog plaatsen. Hiervoor komt het 90 meter hoge kraanschip Gulliver speciaal naar IJmuiden. De Gulliver tilt de pijlers een voor een op aan de hijsframes. De Gulliver pakt de pijler op van wal en vaart naar de bouwkuip. Tijdens het verplaatsen is de pijler nog hol. Wel zitten er gaten in, zodat de pijler zich kan vullen met water. In het Binnenspuikanaal leggen we de Gulliver met lieren vast. In de bouwkuip zinken we de pijler af en plaatsen we deze op de vijzels. Deze vijzels zorgen ervoor dat we de pijler perfect kunnen neerzetten. Per pijler duurt deze operatie een dag. Nadat de pijlers op hun plaats staan, storten we onder de pijlers een speciale betonlaag. Ook vullen we de pijlers af met zand en worden de gaten gedicht. Daarna worden de bouwkuipen onder water afgebrand en weggehaald. Nu de pijlers op hun plek staan, hangen we de betonnen wanden erin. Deze wanden bestaan uit vijf delen. In het midden van de pijlers komt een beweegbare deur boven de wand. Deze deur kan open voor onderhoudsschepen. Het lijkt nu vanboven alsof het kanaal geheel is afgesloten, maar als je onder water kijkt, zie je onder in de zoutdam een opening van 7 bij 80 meter. Omdat zoutwater zwaarder is dan zoetwater, stroomt dit via de opening terug naar zee. Ook is er gedacht aan de vissen die de zoutdam willen passeren. Via vier vispassages in de zoutdam kunnen de vissen van de ene naar de andere kant zwemmen. Zodra de zoutdam klaar is, wordt het zoute water direct gescheiden van het zoete water. Zo voorkomen we verdere verzilting van het Noordzeekanaal en beschermen we de natuur, de landbouw en ons drinkwater. Meer weten over Zoutdam IJmuiden? Kijk op onze website of bezoek onze Facebookpagina. (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer weten over Zoutdam IJmuiden? Kijk op onze website: www.rijkswaterstaat.nl/selectieve-onttrekking. Of bezoek de Facebookpagina: www.facebook.com/RijkswaterstaatNieuweZeesluisIJmuiden. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2024)

Toekomst Noordersluis

Wanneer Zeesluis IJmuiden gereed is, wordt de Noordersluis in principe buiten gebruik gesteld. Afgelopen jaren is nagedacht over de functie die de Noordersluis kan krijgen nadat deze niet meer in functie is. Informatie daarover is te vinden via de website Toekomst Noordersluis.

Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden

Het spui- en maalcomplex IJmuiden is van groot belang voor het waterbeheer voor een groot deel van West-Nederland (delen van Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland). In totaal gaat het om een oppervlakte van 2.300 km² en indirect zelfs 4.000 km². Jaarlijks wordt er ongeveer 4,6 miljard m³ (1 kuub = 1000 liter) water afgevoerd, gelijk verdeeld over het spui met 7 grote spuikokers (met een maximum capaciteit van 700 m³/s) en het gemaal (6 pompen met een capaciteit van 260 m³/s).

De waterbeheerders rondom het kanaal hebben belang bij een goed gereguleerd peil op het Noordzeekanaal, om er bijvoorbeeld zeker van te zijn dat zij hun water voldoende kunnen afvoeren. Het waterpeil in het Noordzeekanaal en Amsterdam-Rijnkanaal dient voldoende hoog te blijven zodat de schepen vlot en veilig kunnen varen.

Uitvallen pomp van gemaal IJmuiden

Eind april 2021 is 1 van de 6 pompen van het gemaal IJmuiden uitgevallen. De maximale pompcapaciteit van het gemaal is met het uitvallen van de pomp gedaald tot 80% van de oorspronkelijke capaciteit. Rijkswaterstaat heeft maatregelen genomen om de effecten van het uitvallen van de pomp te beperken, door het bijplaatsen van tijdelijke pompen op het Sluizencomplex IJmuiden.

Feiten en cijfers

Jaarlijks varen er gemiddeld 45.000 schepen over het Noordzeekanaal.
Het gemaal bij IJmuiden voert per jaar 2,6 miljard m³ water af. Gelijk aan 1,8 miljoen Olympische zwembaden.
Koning Willem III opende op 1 november 1876 het complex bestaande uit de Kleine Sluis en Zuidersluis.
De nieuwe Zeesluis IJmuiden is 500 m lang, 70 m breed en 18 m diep.
Ongeveer 10 miljoen glasalen trekken jaarlijks via complex IJmuiden het Noordzeekanaal op.