Winter op de weg

Strooien en zout

Het landelijk dekkend Gladheidmeldsysteem waarschuwt automatisch wanneer er kans op gladheid ontstaat. Vanuit die informatie besluiten we of we moeten strooien.

Ook de weersverwachting en de hoeveelheid strooizout die mogelijk al op de weg ligt, wegen mee in die beslissing.

Strooikaart

Op de strooikaart kunt u live zien waar onze strooiwagens rijden.

Naar de strooikaart (LIVE)

Het strooien van zout gebeurt als er kans is op gladheid. Zo houden we de wegen veilig. Rijkswaterstaat zet hiervoor ruim 577 strooiwagens in, die we ook een sneeuwschuiver kunnen geven. Er zijn ook 350 sneeuwploegen actief. Daarnaast hebben we 630 sneeuwschuivers in bezit.

Met een aantal maatregelen bereidt Rijkswaterstaat zich goed voor op de volgende winter(s); het verhogen van de zoutvoorraad tot ruim 250 miljoen kg bijvoorbeeld. Rijkswaterstaat is hierdoor minder afhankelijk van ad hoc-contracten met leveranciers. Ook zijn de contracten met leveranciers aangescherpt als het gaat om levertijden en boetes, als zij zich niet houden aan de gemaakte afspraken.

Zout

We bestrijden wintergladheid door zout te strooien. Zout verlaagt het vriespunt met een aantal graden. Hierdoor wordt de weg minder snel glad en ontdooit bestaande sneeuw of ijzel.

Veelgestelde vragen over strooien en zout

Strooien

Wij strooien alleen op de momenten dat het echt nodig is. Onze gladheidcoördinatoren, die het strooibesluit nemen, zijn hier speciaal voor opgeleid. Om goed te kunnen inschatten of strooien nodig is, maken ze gebruik van een zogenaamd gladheidmeldsysteem.
Dit is een netwerk van sensoren in het wegdek en meetpunten langs de weg. Daardoor kan Rijkswaterstaat 24/7 volgen hoe de situatie buiten is. Het systeem meet de temperatuur van het wegdek, maar kijkt ook naar luchtvochtigheid en de wind. Zo weten wij precies wat er op de wegen aan de hand.
Ook staan we natuurlijk in nauw contact met meteorologen van het KNMI. Als we besluiten dat het nodig is om te gaan strooien kunnen we heel vlot onze aannemers in schakelen om te gaan strooien. Zodra we gaan strooien moet de laatste korrel zout binnen twee uur na het strooibesluit op de weg te liggen. Zo snel schakelen we dan.
Het gladheidseizoen voor Rijkswaterstaat is bezig van 1 oktober tot 1 mei. Maar als het voor 1 oktober en/of na 1 mei glad wordt, dan strooien we natuurlijk ook.
Rijkswaterstaat strooit vooraf met nat zout: voordat we gladheid verwachten, strooien we. Het is de bedoeling om het ontstaan van gladheid bij winterse situaties zo veel mogelijk te voorkomen.
Soms strooien we na een actie vooraf ook nog extra, dus als het al glad is. Bij veel sneeuw of ijzel is alleen een preventieve strooiactie (vooraf) niet voldoende. Het hangt van de situatie af of we vaker moeten strooien. Soms werken we ook bij hevige sneeuwval in korte tijd met sneeuwschuivers. Het overgrote deel van de strooiacties is alleen om gladheid te voorkomen.
We maken het zout nat met een zoutoplossing, vlak voordat we het op de weg strooien. Zo blijft het zout beter op de weg liggen. Hierdoor verwaait het veel minder en kunnen we nauwkeuriger strooien. Ook is de maximale strooisnelheid veel hoger (70 km/h in plaats van 40 km/h bij droog zout). Door nat te strooien besparen we op kosten en belasten we het milieu minder.
Als het koud is, kan het ook bij droog en helder weer glad worden op de weg. In een heldere nacht met temperaturen onder het vriespunt kunnen in de winter mistbanken ontstaan. Deze mist wordt veroorzaakt door luchtvochtigheid. De kans is best groot dat deze mist neerslaat op het koude asfalt en daar meteen bevriest.
Dat willen we natuurlijk voorkomen. Daarom zorgen we ook in droge perioden dat er voldoende zout op de weg ligt. We strooien preventief om condensatiegladheid te voorkomen. Dat is de gladheid die ontstaat als het vocht neerslaat.
We strooien vooraf (met 'nat' zout) met een snelheid tot 70 km/h. Dat lijkt langzaam, maar is erg snel. Een goede verspreiding van het zout over weg kan nog bij deze maximale snelheid. Bij hogere snelheden zou er teveel zout verdwijnen door verwaaiing.
Rijkswaterstaat strooit vooraf (preventief): voordat het glad kan worden, moet het zout al op de weg liggen. De spits is meestal niet de kritische tijd voor gladheid (de laagste temperaturen zijn meestal in de nacht). Daarnaast staan er in de spits vaak files, waardoor de strooiwagens zelf ook vast komen te staan.
Ook bij de gladheidbestrijding houden we rekening met het milieu. Zo hebben we een proef met een elektrische strooiwagen en is een groot deel van de 55 steunpunten voor de opslag van zout gerenoveerd en duurzaam gemaakt. Denk hierbij aan zonnepanelen en opvang van regenwater voor pekelwater. Daarnaast strooien we met een automatisch strooisysteem, waardoor we geen korrel zout te veel strooien. Dat betekent ook dat we alleen strooien als het echt moet.

Zout

Er is een aantal andere keuzes, maar die zijn duurder. Ook is het de vraag of ze minder milieubelastend zijn. Andere materialen zijn sterk vervuilend en duur.
Concreet gaat het om:
- Calciumchloride: dit type zout heeft alleen als nadeel dat het vriespuntverlagendeffect kleiner is dan bij strooizout.
- Kaliumchloride: deze meststof is minimaal voorradig en milieubelastend. Ook is het onduidelijk of het technisch toepasbaar is in de strooiwagens van nu.
- Zand/grind: heeft niet de voorkeur, omdat 90% van de Nederlandse snelwegen zeer open asfalt beton (zoab) heeft. Voor dit type wegdek is zand als strooimiddel af te raden, omdat dit in de holtes van het zoab gaat zitten. Hierdoor gaan de eigenschappen (geluidreductie en vochtafvoering) verloren.
- Sproeien met pekel: Rijkswaterstaat strooit 'nat' met een mengsel van droog zout met zoutwatertoevoeging. Voordelen hiervan zijn de prijs (de vloeibare oplossing is duurder) en de ruimte die opslag van tanks van zoutwateroplossing in beslag nemen. Dit tegenover sproeien met vloeibare oplossing als pekel.
Strooizout is gewoon keukenzout (NaCl), maar wel minder zuiver. Soms zie je ook roze zout. Het kleuren van strooizout gebeurde weleens in het verleden, om het te laten verschillen van consumptiezout. De meeste wegbeheerders vinden de kleur prettig, omdat daardoor het strooien beter zichtbaar is.
Wegenzout bevat een antiklontermiddel. Zout is hygroscopisch (trekt vocht aan) waardoor het gaat klonteren. Als het dan lang in de zoutloods ligt, is het zonder antiklontermiddel niet meer te gebruiken. Een antiklontermiddel is niet schadelijk voor het milieu.
De zoutconcentratie in het zeewater is te laag, waardoor het nog steeds bevriest als het de weg raakt. Ook is het materieel dat we nu hebben daar niet geschikt voor. Rijkswaterstaat heeft geen sproeiwagens, maar alleen strooiwagens voor droog zout, aangelengd met zout water.
Op het moment dat er een (landelijk) dreigend tekort aan strooizout ontstaat, kan de minister van Infrastructuur en Waterstaat besluiten tot het instellen van de zoutloketten. Dat doet de minister in overleg met het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Verenging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW). Via de zoutloketten kan er een herverdeling van het strooizout komen, om de belangrijkste wegen in Nederland berijdbaar te houden.
Onder de belangrijkste wegen verstaan we:
- hoofdwegennet
- belangrijke provinciale wegen
- belangrijke gemeentelijke wegen
- belangrijke OV-routes
- calamiteitenroutes
Het instellen van zoutloketten gebeurt wanneer:
- de strooizoutvoorraden bij een groot deel van de wegbeheerders op dreigen te raken
- de levering van strooizout door de markt geen of heel weinig is
- er aanhoudende kans op gladheid is door blijvend winterweer
Net als in 2012 vindt er ook dit jaar geen voorinschrijving plaats voor het nationaal zoutloket. De wegbeheerders hebben hun zoutvoorraden na de afgelopen winter flink verhoogd. Meestal gebeurt het maken van afspraken over de onderlinge samenwerking bij de gladheidbestrijding tussen wegbeheerders in de regio. De noodzaak om een voorinschrijving voor het zoutloket te starten is daardoor sterk minder geworden.
Nee. Het zout blijft in depot bij de wegbeheerder die erover gaat. Als het nodig is verdeelt het zoutloket op afstand opnieuw het zout.
Het zoutloket regelt het zout en verzamelt actuele gegevens over de strooizoutvoorraden van de verschillende wegbeheerders. Ook regelen zij ingediende hulpvragen en neemt zij beslissingen hierover, door gezamenlijk gemaakte afspraken. Het zout blijft in depot bij de wegbeheerder die erover gaat en het zoutloket verdeelt als dat nodig is het zout op afstand.
Alle wegbeheerders kunnen via vrijwilligheid meedoen aan het zoutloket. De wegbeheerder blijft ook bij deelname aan het zoutloket, zelf verantwoordelijk voor de gladheidbestrijding op de wegen, die hij in beheer heeft. Dus ook voor de inkoop van strooizout.