Herstelwerkzaamheden na hoogwater: wat komt daarbij kijken?
Na tijden van hoogwater is het peil in de Nederlandse rivieren weer gezakt. Wat komt er allemaal tevoorschijn na zo’n natte periode? En wat betekent dat voor het onderhoud aan de vaarwegen?
We vroegen het Léon Dumoulin, technisch manager bij Rijkswaterstaat voor de vaarwegen in Oost-Nederland. ‘We komen van alles tegen, van afgebroken bebording tot bankstellen.’
Het eerste wat opvalt nadat het water weer gezakt is? ‘Zwerfval,’ vertelt Léon Dumoulin. ‘Veel plastic verpakkingen en andere rommel die mensen achterlaten en wat op de oever blijft liggen. Het hele jaar rond zijn we scherp op zwerfafval, maar na hoogwater zien we altijd een flinke piek in het aantal meldingen.’
Snel handelen essentiel
Verder zien we vooral veel takken en bomen. ‘Ook afgebroken bebording, losgekomen geotextiel of hoogtemarkeringen komen tevoorschijn als het water is gezakt. Laatst vonden we zelfs een bankstel, langs de Nederrijn. Helaas wordt de natuur soms nog als een afvoerputje gebruikt door mensen.’
Bij grote objecten is snel handelen essentieel, legt Dumoulin uit. Op drift geraakte bomen kunnen de vaarweg blokkeren en dat zorgt voor onveilige situaties. En stel een boomstam of een ander object komt in een stuw of sluiskolkdeur vast te zitten, dan kan deze niet meer goed functioneren. Dat willen we natuurlijk voorkomen.’
Rivierbodem herstellen
Hoogwater heeft ook effect op de rivierbodem. ‘Sediment wordt over de bodem verplaatst. Dat kan zorgen voor slijtage in de bodem of juist voor ophopingen van zand. We baggeren het hele jaar door, maar als de waterstand te hoog is - zo’n 11 m boven NAP bij Lobith - en te snel stroomt, is baggeren niet meer veilig mogelijk.'
'Omdat de rivierbodem bij hoogwater zeer veranderlijk is en omdat werken met een kraanschip op snelstromend water gevaren met zich meebrengt. Zodra het water voldoende gezakt is, beginnen we direct weer met monitoren en baggeren, om de rivier terug te brengen naar de gewenste diepte en breedte.'
'Zo zagen we bij de laatste peilingen een toename van aanzanding op de IJssel bij de bocht van Gorssel, daar handelen we dan gelijk op. Komende maand brengen we alles weer terug naar het juiste niveau.’
Kribben en oevers
Ook kribben en oevers worden extra geïnspecteerd na hoogwater.
‘Liggen stenen nog op hun plek of moeten deze worden aangevuld? Is de oever door de stroming niet te ver afgekalfd? Kribben en verharde oevers moeten altijd hun functie blijven vervullen, zodat verdere erosie van de rivierbodem niet optreedt. Of daar optreedt waar veel aanzanding op de bodem onwenselijk is. Als blijkt dat onderhoud of herstel nodig is, komen we ook hier in actie. Zo zijn we nu bijvoorbeeld bezig met het herstellen van de schade aan een oever op de IJssel bij Westervoort.’
Continue aandachtspunt
Na hoogwater is er dus sprake van extra monitoring, metingen en herstelwerkzaamheden. Maar, benadrukt Dumoulin: ‘Al deze werkzaamheden gebeuren ook de rest van het jaar. Want onderhoud van de vaarwegen en hoogwaterveiligheid is een continu aandachtspunt.'
'Samen met de aannemer en waterschappen zijn we er verantwoordelijk voor dat de vaarwegen en dijken in Oost-Nederland altijd begaanbaar blijven. En dat gebieden als de uiterwaarden en nevengeulen in staat zijn om al het water te verwerken. Om hoogwaterveiligheid te kunnen waarborgen vraagt onderhoud 24/7 de aandacht.’